Op zoek naar de ideale teamsamenstelling, ook in HNTW!

In deze blog geeft Rob Groen een korte uitleg over het teamrolmodel van Belbin. Rob is psycholoog, trainer en opleider van trainers. In 1980 maakte hij kennis met Belbin. Hij is auteur van diverse boeken over de inhoud van dit sociaal-psychologisch model en over de vele toepassingsmogelijkheden die het inmiddels heeft gevonden.

De teamrollen van Belbin zijn een begrip in de wereld van HR-professionals. De Britse psycholoog Meredith Belbin (1926) introduceerde zijn teamrolmodel in 1981. Elke rol beschrijft een sterke gedragsvoorkeur, heeft zijn eigen waarde en vervult een belangrijke bijdrage aan het team. De rollen vullen elkaar in principe aan en versterken elkaar, hoewel natuurlijk elke teamrol niet alleen maar sterke punten heeft. De zwakke punten van elke rol, door Belbin gedefinieerd als diens ‘toelaatbare zwakheden’, vormen de natuurlijke, en soms onvermijdbare, keerzijde van de kwaliteit ervan; zij kunnen worden gecompenseerd door de teamrollen van de andere teamleden. Een uitgangspunt in het model is dat ieder mens twee of drie teamrollen heeft die hem of haar van nature goed liggen (de ‘primaire rollen’) en enkele rollen die met de nodige inspanning goed te doen zijn (de ‘secundaire rollen’) Maar er zijn ook altijd wel rollen die zo ver van het individu afstaan dat deze in de praktijk niet of nauwelijks op te brengen zijn.

Voor individuele professionals is het goed om te weten wat hun primaire en natuurlijke voorkeursrollen zijn. Dat geeft inzicht in hun belangrijkste rollen en bijdragen aan een team en welke taken en verantwoordelijkheden daar goed bij passen. Maar het geeft ook een goed inzicht in de belangrijkste valkuilen die bij een bepaalde rol horen.

 De beste manier om te achterhalen welke rol een persoon in een team vervult, is het invullen van een 360* feedback vragenlijst. Dat kan vandaag eenvoudig met een door Belbin ontwikkelde, gevalideerde online test (zie www.belbin.nl of www.interplace.nl)

Teams van de toekomst

Met het veranderen van de tijd verandert ook de context waarin teams functioneren. Door de economische crisis en de naderende vergrijzing wordt er meer van teams verwacht: met minder mensen moet meer werk worden verricht. Teams moeten continu blijven produceren, verbeteren en innoveren terwijl de teamsamenstelling ondertussen voortdurend veranderd en teamleden steeds vaker thuis werken, soms op verschillende locaties, soms door oceanen gescheiden. Er is een nieuwe generatie in aantocht, van ‘’digital natives’’ die minder gevoelig is voor hiërarchie en minder behoefte lijkt te hebben  aan face-to-face contact.
Dat vraagt om modellen die mensen op een snelle en praktische manier inzicht geven in wie waar goed in is en wat je wel en niet van elkaar verwachten kan. Maar het model van Belbin is meer dan een nuttige en herkenbare typologie. Het is een interactie-model dat inzicht geeft in de dynamiek van de rollen, laat zien hoe die verschillende rollen elkaar versterken en in de weg zitten, verstaan en misverstaan – en hoe je dat om kan buigen tot een succesvol geheel. Werken met Belbin is werken met karakterologische diversiteit: het leren herkennen, waarderen en benutten van de verschillen in persoonlijkheid en werkstijl in een team.

Met hulp van Belbin kun je elk teamlid helpen om van zijn natuurlijke teamrollen echte samenwerkings-vaardigheden te maken die afstanden en hiërarchische posities overstijgen. En het helpt bij het vinden van een goede match tussen de personen en hun taken en verantwoordelijkheden om het team in staat te stellen zijn doelen te bereiken.

Het teamrol model van Belbin kent 9 teamrollen.

Bedrijfsman
Nuchter, ordelijk en taakgericht. De harde werker, met een groot praktisch inzicht en organisatietalent. Betrouwbaar, consciëntieus en plichtsgetrouw, gaat op zeker.

Toelaatbare zwakheden: Soms weinig flexibel, voorspelbaar en behoudend. Staat niet open voor ideeën die hun praktische waarde nog niet hebben bewezen.

Brononderzoeker

Extravert, enthousiast en avontuurlijk. De netwerker, die makkelijk contacten legt en onderhoudt en altijd op zoek is naar nieuwe kansen en mogelijkheden.

Toelaatbare zwakheden: Snel verveeld, verliest belangstelling als het eerste enthousiasme is weggeëbd, nonchalant met betrekking tot details.

Plant

Solistisch, rijk aan verbeelding en fantasie. Een creatieve denker en vrije geest, die met originele invallen en oplossingen komt en buiten de gebaande paden treedt.

Toelaatbare zwakheden: Is sterk op innerlijke denkwereld gericht en kan daardoor verstrooid en afwezig lijken en het contact met de wereld verliezen. Trekt zich weinig aan van protocol en conventies.

Monitor

Verstandig, bedachtzaam en kritisch. De analyticus, koel en objectief, die over veel kennis beschikt, alle voors en tegens in kaart wil brengen en beslissingen zorgvuldig wil afwegen.

Toelaatbare zwakheden: Soms te voorzichtig en afwachtend. Door zijn kritische zin en relativerend vermogen weinig inspirerend en weinig in staat anderen te motiveren.

Vormer

Extravert en dynamisch, gepassioneerd en wilskrachtig. Sterke drang om te presteren, zoekt de uitdaging, gaat tot het uiterste en weet mensen in beweging te krijgen.

Toelaatbare zwakheden: is ongeduldig en kan driftig reageren als hij wordt tegengewerkt. Heeft de neiging anderen te provoceren en gevoelens te kwetsen.

Voorzitter
De natuurlijke coördinator, die de procedures aangeeft, bedoelingen verheldert en samenvat wat iedereen wil. Heeft een goede antenne voor de talenten van anderen.

Toelaatbare zwakheden: zet graag anderen aan het werk en kan goed werk delegeren, ook het eigen werk. Kan een beetje manipulatief zijn in de poging alle neuzen één kant op te krijgen.

Zorgdrager
Nauwgezet, zorgzaam en zorgvuldig. Voelt aan wat er mis kan gaan, bewaakt de kwaliteit en de veiligheid en kan goed dingen afmaken. De perfectionist en piet precies.

Toelaatbare zwakheden: kan overbezorgd zijn en zich druk maken over de kleinste dingen, kan moeilijk iets uit handen geven.

Groepswerker

Behulpzaam en attent, gericht op het scheppen van sfeer en het zoeken van de onderlinge verbinding. Bezit tact en diplomatie en kan met iedereen overweg.

Toelaatbare zwakheden: Kan te meegaand zijn, kan moeilijk uit de weg met conflicten en kan daardoor in kritieke momenten moeilijk een beslissing nemen.

Specialist

De toegewijde vakman. Een stille eenling, die zich in een team niet zo thuis voelt, en zijn bijdrage levert door veel te weten van een doorgaans beperkt vakgebied.

Toelaatbare zwakheden: Waagt zich niet gauw buiten het eigen vakgebied en is weinig geïnteresseerd in de complementaire bijdragen van anderen.

Boeken en bijzondere publicaties

Groen, R., Feijen, E., Hennevanger,P. & Meester, A. (2014), Samenwerken in projecten, de teamrollen van Belbin voor studenten, Groningen: Noordhoff Uitgevers

Groen, R., & Houweling, J. (2015), De Belbin-benadering. Voor individuele coaching en loopbaanbegeleiding, Amsterdam: Academic Services

Kloppenburg, M., Van der Schoor, J. & Groen, R. (2009), Leve het verschil! Houten: Academic  Services

Kooij, K., Kruijt, P. & Groen, R. (1995), Teamrol & Taal. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum

Teamrol Academie (2012), Belbin Teamrolmanagement, Speciale uitgave Magazine 1, Hedel: Teamrol Academie

Teamrol Academie (2015), Belbin Teamrolmanagement, Speciale uitgave Magazine 2,
Utrecht: Teamrol Academie